Cultuurloze organisaties

We leven in een kritische periode. De samenleving en de natuur staan onder druk. Het groeiend aantal cultuurloze organisaties zou wel eens een oorzaak kunnen zijn van de alsmaar oplopende ziekteverzuim cijfers. Ook de hebzucht en exploitatiedrift zou daar een gevolg van kunnen zijn. Want als mensen geen verbinding met elkaar ervaren vervallen ze gemakkelijk in hebzucht en ongebreidelde consumentisme.

Een cultuur is de 'software' van het bedrijf

Volgens Geert Hofstede, die internationaal bekend staat op het vlak van cultuurstudie, staat cultuur voor de collectieve mentale programmering van een groep of categorie mensen, waarmee ze zich onderscheiden van anderen. Een groep met dezelfde normen en waarden. Een bedrijfscultuur beïnvloedt de prestaties en daarmee de resultaten van een onderneming. Het is de 'software' van het bedrijf. Cultuur heeft te maken met gedeelde waarden, normen, symbolen en rituelen. (Bron: Kenneth Smit website)

Een cultuur is als cement tussen de stenen van een muur, want zonder cement vallen muren uit elkaar

Mislukken van veranderprocessen

Het mislukken van veranderprocessen wordt vaak gelinkt aan de bedrijfscultuur. Die zou dan niet veranderingsgezind zijn. Het is de vraag of dat ook zo is. Je kunt je zelfs afvragen of grote bureaucratische organisaties, waar mensen tot radartjes zijn gereduceerd en op een dwingende wijze top-down worden aangestuurd nog wel een cultuur hebben. Het sterk fragmenteren en simplificeren van werkzaamheden tot eenvoudige transacties en mensen individueel afrekenen op hun prestaties doet de onderlinge verbinding verdwijnen. Het verdwijnen van die verbinding doet een cultuur uiteenvallen. Het uiteenvallen van de bedrijfscultuur zou wel eens de oorzaak kunnen zijn van het falen van sterk gereguleerde bureaucratische organisaties. De belastingdienst en UWV zijn daar voorbeelden van.

Een veelvoud aan opvolgende veranderprocessen kan een bedrijfscultuur om zeep helpen

Maakbaarheid is tegennatuurlijk

De veranderingen richten zich voornamelijk op processen en "maakbaar" gedrag. Emoties, gevoelens, verlangens en behoeften van mensen worden genegeerd. Want die zijn niet maakbaar.

Wanneer tijdens veranderingen weerstand ontstaat, krijgen mensen te horen: "Doe niet zo negatief", "Wees positief", "Wees proactief", "Neem verantwoordelijkheid". Het zijn bekende loze kreten waarmee leidinggevende proberen hun "maakbare organisatie" aan gang te krijgen na de zoveelste verandering. Ze beseffen niet, dat ze op deze wijze een cultuur om zeep brengen. Door al die veranderingen blijft er een "machineorganisatie" over, waar mensen gedwee hun taakjes doen. Van verbinding tussen mensen onderling, gedeelde waarden, normen, symbolen en rituelen is geen sprake meer.

De cultuur en daarmee de levendigheid is verdwenen uit de organisatie.

Bedrijfsprocessen zijn geen vervanging voor een cultuur

Alle levende organismen hebben één basisdoel en dat is voortbestaan. Een cultuur ligt aan de basis van dat voortbestaan. Een cultuur is gericht op een zo efficiënt mogelijke samenwerking en gebruik makend van een zo groot mogelijke diversiteit. Een cultuur ontstaat pas, als een groep mensen een gemeenschappelijk doel hebben, hun waarden, normen, symbolen en rituelen in vrijheid delen en ernaar kunnen leven en handelen. Een cultuur zorgt voor vitaliteit en productiviteit. Bedrijfsprocessen en aansturing kunnen een onderdeel van een cultuur zijn. Ze kunnen echter geen vervangingen zijn van een cultuur.

Een cultuur zorgt voor flexibiliteit, adaptiviteit en creativiteit

Digitale verbindingen kunnen een cultuur niet vervangen

Binnen een cultuur ontwikkelen talenten en informatiestromen zich, naarmate ze meer worden gedeeld en hergebruikt. Als een idee wordt gedeeld of een talent wordt ingezet, wordt er feedback geleverd. Deze feedback zorgt er voor, dat de totale informatie over een idee toeneemt en talenten zich ontwikkelen. Daar is wel een verbinding voor nodig. Zodra organisaties stelselmatig deze verbinding elimineren, door te sturen op taakjes, gedrag, protocollen en macht over mensen, kun je spreken van stagnatie en verstarring. Ook moderne digitale verbindingen kunnen een cultuur niet vervangen.

Laat de cultuur weer terugkeren binnen organisaties

Het is de hoogste tijd dat bedrijfsculturen weer de aandacht krijgen die ze verdienen. Dat bedrijfsculturen weer tot leven worden gebracht door mensen met elkaar te laten interacteren in vrijheid.

Dat het gezamenlijk delen van normen en waarden, gevoelens, symbolen, inzichten, emoties, rituelen weer de normaalste gang van zaken wordt. Dat mensen de ruimte krijgen om de dingen op hun manier te doen in verbinding met andere mensen.

Dan zal de cultuur terugkeren zodat het weer gaat bruisen binnen organisaties. Want een levendige cultuur is een voorwaarde voor een organisatie om succesvol te kunnen opereren.